Wanhoop niet, de waarheid bestaat

Datum
Onderwerp
Nico catsburg

Bovenstaande titel stond in het Nederlands Dagblad boven een interview naar aanleiding van het boek ‘een kleine geschiedenis van de waarheid’ van de Britse filosoof Julian Baggini. De titel prikkelde me en riep een zucht van verlichting bij mij op toen ik het las. Dat kwam door de herinneringen aan een gesprek dat ik al enige tijd geleden had met een leidinggevende van een organisatie die bemiddeld in conflictsituaties in de kerk. Op haar uitnodiging, omdat ze wilde weten wat er gebeurd was tijdens de bemiddeling door een medewerker van haar organisatie, ging ik bij haar langs. Ik gaf in het gesprek aan dat het mij was opgevallen dat degene die bemiddelde in het conflict uiteindelijk niet voor de waarheid van de feiten koos waarop geacteerd had moeten worden, maar de macht die in de kerk heerste liet prevaleren en zo ook uiteindelijk een oplossing aanbood.

Tijdens het gesprek zei ik op een gegeven moment, ‘maar het gaat in principe toch om de waarheid?’ De reactie was, ‘ieder heeft zijn eigen waarheid, de enige waarheid die er is is Jezus Christus.’ Tsja,… nou ben ik er van overtuigd dat herinneringen altijd enigszins gekleurd worden door de eigen ervaring, maar dat dit niet noodzakelijkerwijs betekend dat er helemaal geen waarheid is. Dingen die gebeurd zijn, zijn gewoon gebeurd. Hier zei echter een vertegenwoordiger van een organisatie die bemiddeld in conflictsituaties in de kerk, een christen, goed gekleed, intelligent, taalvaardig en autoriteit uitstralend dat er buiten Jezus Christus geen waarheid is. Twee gedachten kwamen direct bij mij op. De eerste was, dit betekent dat bemiddeling door deze organisatie onbetrouwbaar is. En de tweede, ik heb nog nooit het misbruik van Jezus’ naam door een christen op deze directe en grove manier meegemaakt. Jezus naam werd gebruikt om mij monddood te maken.

Dus buiten Jezus is er geen waarheid in deze wereld te vinden? Wat een onzin! Als Jezus de belichaming van de waarheid is, dan betekent dat nog niet dat er buiten hem alleen er geen waarheid is. Als bijvoorbeeld je partner een kopje koffie zet door eerst koffie en water in een apparaat te stoppen, dat apparaat aan te zetten en de vloeistof die er dan uit komt in een kopje schenkt en jou dat vervolgens geeft, krijg je koffie en geen melk of zo. Alles wijst er op dat het koffie is: het zit in een koffiekopje, ziet er uit als koffie, ruikt als koffie, je partner zegt dat het koffie is, dus zal het wel koffie zijn. Een waarheid buiten Jezus om dus, en daar zijn er meer van.

Baggini zegt in het interview dat de waarheid door de academische wereld is aangevallen. ‘De scepsis ten aanzien van de waarheid was vooral een progressief-links project. Het was een aanval op de macht. Het “ieder zijn waarheid” moet je in die context zien, in een geest van tolerantie.’ Maar de macht gebruikt nu dezelfde argumentatie, heeft de waarheid dus gekaapt. Later in zijn interview zegt hij, ‘we zijn gaan inzien dat het ontdekken van de waarheid best moeilijk is. Dat veel dingen niet zeker zijn. De eerste reactie is wanhoop of cynisme. Anything goes! Niets doet er meer toe. Maar daar moeten we doorheen en een meer volwassen houding aannemen …. Vrijwel niets kunnen we honderd procent zeker weten. Maar daar gaat het niet om. De vraag is of we genoeg redenen hebben om te geloven dat iets waar is. Op basis daarvan moeten we handelen.’

Wat wij van deze, voor zover ik weet, niet-christelijke filosoof kunnen leren is dat onze ervaring gekleurd is, maar dat waarheid afhangt van voldoende redenen om iets aan te nemen als waar en dat je dan moet handelen. Hij zegt ook het volgende in het interview: ‘Als we harmonieus willen samenleven, is het fijn als we over bepaalde dingen kunnen zeggen: dit is gewoon waar. Dat geeft gemeenschappelijke grond.’ Om waarheid te ontdekken is onze houding het belangrijkste volgens Baggini, het komt aan op de ‘twee kerndeugden van de waarheid: oprechtheid en nauwkeurigheid. Negentig procent van het huidige probleem met de waarheid wordt veroorzaakt door het ontbreken van die deugden.’

Eigenlijk houd Baggini veel van de kerkelijke praxis rond conflictoplossing een spiegel voor. Oprechtheid en nauwkeurigheid, als die ontbreken lijdt de waarheid schade. Als Jezus de waarheid is, dan kan hij, de boodschap over hem, of zijn lichaam beschadigd raken door onoprechtheid en onnauwkeurigheid. Maar …

De waarheid zal u bevrijden! (Joh.8:32)

Christus is de Waarheid. Hij zal je vrijmaken van de onwaarheid of de leugen maar je moet Hem wel bij jouw conflict willen betrekken. Graag help ik je bij het naar boven brengen van de waarheid.

Nico Catsburg